फाल्गुनन्द शुकिलुम्वा विमानस्थल : सेडुल उडान थोरै, केन्सिल धेरै, व्यवसायिक भविष्य अन्योलमा

✍️ विनय तिम्सीना – इलाम

पूर्वी पहाडी जिल्ला इलामको करिब दशक लामो सपना थियो—आफ्नै जिल्ला बाट आकाशमा चढ्ने। यो सपना २०७९ असोज १० गते साकारजस्तै भयो, जब फाल्गुनन्द शुकिलुम्वा विमानस्थलबाट पहिलो व्यावसायिक उडान भएको घोषणा गरियो। तर तीन वर्ष नपुग्दै यो विमानस्थलको उडान संख्या घट्दो, उडान केन्सिल दर उच्च, र उपयोगमा न्यून देखिन थालेपछि यसको अस्तित्व र औचित्यमाथि प्रश्न उठ्न थालेका छन्।
🛬 तथ्याङ्क भन्छ – आधाभन्दा बढी उडान हुँदैनन्
ईलाम फाल्गुनन्द शुकिलुम्वा विमानस्थलका इन्चार्ज दिनेश सुनदाशका अनुसार, पछिल्ला तीन आर्थिक वर्षमा अनुमति प्राप्त (सेडुल) उडानहरू र तिनीहरू मध्ये सम्पन्न भएका उडानहरूको विवरण यसप्रकार छ:
आर्थिक वर्ष अनुमति (सेडुल) उडान सम्पन्न उडान सफलताको दर
२०७९/८०        ८४                                ४२                ५०%
२०८०/८१        ४८                                २१                ४३.७५%
२०८१/८२* १८                                ८                ४४.४४%
* तथ्याङ्क २०८२ साल जेठ मसान्तसम्मको हो।
🔍 उडान रद्द हुनुका कारणहरू
१. मौसमी समस्या र प्रविधिको अभाव
ईलामको मौसम कहिले धुम्म, कहिले कुहिरो। यस्तो मौसममा VFR (Visual Flight Rules) मात्र प्रयोग हुने फाल्गुनन्द विमानस्थलमा उडान लिन कठिन हुन्छ। IFR प्रविधिको अभावले गर्दा कुहिरो र कमजोर दृष्यताका कारण अधिकांश उडानहरू प्रभावित हुने गरेका छन्।
२. कम यात्रु संख्या
विमानस्थलबाट हुने अधिकांश उडानहरूमा यात्रुको संख्या न्यून हुने गरेको छ। न्यून यात्रु बुकिङका कारण एयरलाइन्सहरू आर्थिक घाटाको डरले उडान रद्द गर्दछन्।
३. अस्थिर तालिका र सेवा अनिश्चितता
हप्तामा १–२ पटक मात्र हुने उडानले यात्रुहरूलाई भरपर्दो विकल्प दिन सकेको छैन। कहिले हुन्छ कहिले हुँदैन भन्ने अनिश्चितता बढ्दो छ।
४. एयरलाइन्सको प्राथमिकता अभाव
व्यस्त र लाभदायक गन्तव्यतिर प्राथमिकता दिइँदा इलामजस्ता गन्तव्य पछाडि परेको देखिन्छ।
🌄 विकासको सम्भावना छ, तर प्रयोग न्यून
ईलाम चिया, माईपोखरी, सन्दकपुर, श्रीअन्तु जस्ता पर्यटकीय गन्तव्यले भरिएको जिल्ला हो। झापा, पाँचथर, ताप्लेजुङ तथा भारतको सीमावर्ती क्षेत्रका लागि समेत यो विमानस्थल उपयोगी हुनसक्छ। तर पछिल्ला उडान तथ्याङ्कले देखाउँछ कि सम्भावनाहरूलाई व्यवहारमा उतार्न अझै ठोस पहल आवश्यक छ।
स्थानीय व्यवसायी मञ्जु लिम्बु भन्छिन्, "फ्लाइट हुने भनेर योजना बनाउँछौं, अन्तिम घडीमा रद्द हुन्छ। यस्तो अवस्थामा व्यवसायमा जोखिम बढेको छ।"
✅ समाधान के हुन सक्छ?
IFR प्रविधि जडान गरेर मौसमसम्बन्धी अवरोध घटाउने।
स्थानीय सरकार र निजी क्षेत्र मिलेर यात्रु सुनिश्चित गर्न सहकार्य गर्ने।
उडान तालिका स्थिर र पूर्वनिर्धारित बनाउने।
आकर्षक प्याकेजसहित प्रचार–प्रसार बढाउने।
🛫 निष्कर्ष
फाल्गुनन्द शुकिलुम्वा विमानस्थल केवल सपना होइन, पूर्वी नेपालको सम्भावना हो। तर, ‘उड्ने सपना’लाई ‘रद्द’ बनाउने कारणहरूको समाधान नभए यसको भविष्य अन्योलमै रहनेछ।
इञ्चार्ज दिनेश सुनदाशका अनुसार, “स्थानीय र प्रदेश सरकारको पहलमा स्थायित्व र यात्रु सुनिश्चित भए मात्र उडान नियमितता सम्भव छ।”
अब जिम्मेवारी राज्य र स्थानीय सरोकारवालाको काँधमा छ—यो विमानस्थललाई जोगाउने कि अर्को ‘बनाएर छाडिएको पूर्वाधार’ बनाउने?